Azərbaycan BMT-nin nüfuzunun yüksəlməsi üçün digər dövlətlərlə birgə işləməyə hazırdır
Azərbaycan Respublikası dünyaya inteqrasiya sahəsində regionda liderdir. Dünyanın böyük dövlətləri ilə birgə forumlarda, kontraktların imzalanması mərasimlərində dövlət başçısının çıxışları ölkəmizi tanıtmaq və inkişaf etdirmək baxımından zəruri hesab olunur. Azərbaycan Respublikası 120 ölkənin yekdil qərarı ilə 2016-cı ildə Qoşulmama Hərəkatının sədri seçilmişdir. 2019-cu ilin oktyabrında Qoşulmama Hərəkatının dövlət və hökumət başçıları səviyyəsində Bakıda keçirilmiş 18-ci Zirvə toplantısında Azərbaycan sədrliyi öz üzərinə götürmüşdür
İnsan hüquqlarının pozulması, maliyyə böhranları və ekologiyanın pisləşməsi ilə müşahidə olunan silahlı münaqişələr, təcavüzkar ekspansionist siyasətlər, terrorçuluq, separatizm, beynəlxalq mütəşəkkil cinayətkarlıq və ekstremizm dünyada milyonlarla insana mənfi təsir etməkdir. Azərbaycan otuz ildın artıqdır ki, müharibə şəraitində yaşayır, torpaqlarımzin bir hissəsi işğal altındadır. Düşmən tərəfin sərhəd bölgələrimizə atəşlər açması, günahsız insanların öldürülməsi faktı təəssüf ki, hələ də davam edir və həmsədr dövıətlərin də dəfələrlə müraciətlərinə baxmayaraq düşmən öz çirkin əməllərindən qalmır. Amma ölkəmizdə insan hüquq və azadlıqlarının qorunması, sosial rifah halının yaxşılaşdırılması məqsədi ilə ardıcıl olaraq tədbirlərin həyata keçirilməsi, vətəndaşlara bu və ya digər dövlət qayğısının göstərilməsi təqdirəlayiqdir.
Beynəlxalq hüquqa hörmət və bunu təmin etmək iqtidarında olan səmərəli qlobal təsisatlara ehtiyacı var. Bu baxımdan Qoşulmama Hərəkatının rolu mühüm əhəmiyyətə malikdir. Qoşulmama Hərəkatı BMT-nin rolunun gücləndirilməsinə çox böyük əhəmiyyət verir və onun potensialından tam istifadə olunması üçün səylərin göstərilməsini vacib hesab edir.
Bu günlərdə BMT-nin yaranmasının 75 illiyinə həsr olunmuş toplantıda Azərbaycan prezidenti iştırak və çıxış edərək dövlətimizin, xalqımızın istək və tələblərini ifadə etmişdir. BMT böyük qurumdur, lakin zaman onun islahatını tələb edir. Yaranmasının 75-ci ildönümündə BMT-nin gücləndirilməsi və müasirləşdirilməsi, Baş Assambleyanın canlandırılması, beynəlxalq sülh və təhlükəsizlik sahəsində təşkilatın demokratik, məsuliyyətli, şəffaf və təmsilçiliyi təmin edən orqana çevrilməsi üçün BMT Təhlükəsizlik Şurasında islahatların aparılması çağırışını Azərbaycan da tələb edir. BMT universal üzvlüyü təmin edən yeganə qlobal təsisatdır olduğu üçün dayanıqlı inkişafa nail olunması məqsədilə qlobal iqtisadi idarəçiliyi əhatə etmək iqtidarındadır. Bu səbəbdən BMT-nin qlobal iqtisadi idarəçilikdə rolunun gücləndirilməsi zəruridir.
Qoşulmama Hərəkatı artmaqda olan, BMT Nizamnaməsini və beynəlxalq hüququ sarsıdan, birtərəflilik və birtərəfli tədbirlərdən istifadə halları ilə bağlı ciddi narahatlığını vurğulayır. BMT çərçivəsində çoxtərəfli qərar qəbul olunması prosesinin təşviqi, qorunması, canlandırılması, islahatların aparılması və gücləndirilməsinə sadiqliyini bir daha qeyd edir. Bu il həm də Qoşulmama Hərəkatı üçün əlamətdardır, çünki Hərəkatın təməl prinsiplərini özündə əks etdirən Bandunq Bəyannaməsinin qəbul edilməsinin 65 illiyi qeyd edilir. Qəbul edildiyi gündən Bandunq Prinsipləri onlara sadiqliyini bəyan edən dövlətləri Soyuq müharibə dönəmində istiqamətləndirmişdir.
Azərbaycan müstəqilliyini bərpa etdikdən sonra 1992-ci il martın 2-də Birləşmiş Millətlər Təşkilatına üzv olmuşdur. Müstəqillik ən yüksək dəyərdir, onu quruimaq və inkişaf etdirmək birinci növbədə dövlətin başçısının və xalqın birliyi sayəsində mümkündür. Azərbaycan xalqı isə hər zaman dövlətimizin başçısının yanında olmaqla onun həyata keçirdiyi siyasəti dəstəkləyir. Təqribən 30 illik müstəqilliyi dövründə Azərbaycan müxtəlif sahələrdə çox böyük tərəqqiyə nail olmuşdur.
Bütün üzv dövlətlər BMT Nizamnaməsinə qoşulmaqla hər hansı bir ölkənin siyasi müstəqilliyinə və ərazi bütövlüyünə qarşı güclə hədələməkdən və gücün tətbiqindən çəkinmək öhdəliyini götürmüşlər. Lakin Ermənistan öz öhdəliklərini kobud şəkildə pozmuş və Azərbaycana qarşı hər zaman hərbi güc tətbiq etmişdir. Ermənistan işğalçı dövlətdir. Hələ ötən əsrin son onilliyində erməniləır torpaqlarımızda onlarla terror və soyqırım hadisəsi törətməklə yüzlərlə insanın ölümünəsəbəb olublar. Azərbaycan torpaqlarında inzibati binaları, evləri, əkin sahələrini, mədəniyyət abidələrini yandırmaqla, dağıtmaqla özlərinin nəyə qadir olduqlarını göstərib. Bu hadisələrlə bağlı faktlar videogörüntülərlə, şəkillərlə, şəhidlər xiyabanlarında uyuyan şəhidlərin məzarları ilə, köçkün insanların, Qarabağ müharibəsi iştirakçılarının, əlillərinin ifadələri ilə dünyanın bütün dövlətlərinə, qurumlarına təqdim olunub, göstərilib. Ermənistan Azərbaycanın Dağlıq Qarabağ bölgəsini və ətraf yeddi rayonunu işğal etmişdir. BMT Təhlükəsizlik Şurasının 1993-cü ildə qəbul edilmiş dörd qətnaməsi Ermənistan silahlı qüvvələrinin işğal edilmiş Azərbaycan torpaqlarından tam, dərhal və qeyd-şərtsiz çıxarılmasını tələb edir. Təəssüflər olsun ki, Ermənistan hələ də bu qətnamələrə məhəl qoymamaqda davam edir.
Ermənistan işğal olunmuş ərazilərdə azərbaycanlı əhaliyə qarşı etnik təmizləmə həyata keçirmişdir. Bir milyondan çox azərbaycanlı qaçqın və məcburi köçkün vəziyyətinə düşmüşdür. Ermənistan Xocalı soyqırımını törətmişdir. Ondan çox ölkə Xocalı soyqırımını tanımışdır.
Bu gün isə Ermənistan işğal olunmuş ərazilərdə beynəlxalq hüquq normalarını kobud şəkildə pozaraq qanunsuz məskunlaşdırma siyasəti həyata keçirir. Ermənistan işğal olunmuş ərazilərdə Azərbaycan xalqına məxsus tarixi və dini abidələri məhv edib. Ermənistan qoşunların təmas xətti və Ermənistan-Azərbaycan sərhədi boyunca mülki əhalini qəsdən hədəf alır və təxribatlar törədir. Azərbaycanın Tovuz rayonunun artilleriya atəşinə məruz qalması nəticəsində hərbçilərimiz və bir mülki şəxsimiz öldürüldmüş, mülki infrastruktura ciddi zərər vurulmuşdur.
Azərbaycan hər zaman sülhün tərəfdarı olub, torpaqlarını müharibə yolu ilə deyil, danışıqlar yolu ilə geri qaytarmağı tələb edir. İlllərdir ki, dövlətimizin başçısı həmsadr dövlətlərin nümayəndələrinin iştirakı ilə hətta düşmən dövlətin rəhbəri ilə danışıqlar aparsa da Ermənistan öz çirkin niyyətini davam etdirir, torpaqları geri qaytarmır və qətnaməni görməzdən gəlir. Ermənistanın baş naziri ATƏT-in Minsk qrupunun həmsədrlərinin vasitəçiliyi ilə aparılan danışıqların format və mahiyyətini məqsədyönlü şəkildə pozur. Onun “Qarabağ Ermənistandır” bəyanatı danışıqlar prosesinə ciddi zərbədir. O, danışıqlar prosesində əsassız şərtlər irəli sürür. Onun Azərbaycana qarşı irəli sürülmüş qəbuledilməz “yeddi şərti” dövlətimizin başçısı tərəfindən rədd edilmişdir.
Ermənistan qan tökməkdən zövq alır. Sərhəd bölgələrimizə silahlı hücümlar etmək azmış kimi Ermənistanın baş naziri Azərbaycana qarşı hərbi əməliyyatlarda iştirak etməyə məcbur ediləcək on minlərlə mülki vətəndaşdan ibarət silahlandırılmış mülki könüllülər dəstələrinin yaradılmasını elan etmişdir. Bu, Ermənistan rəhbərliyinin yeni təcavüzkar niyyətini açıq şəkildə nümayiş etdirir. Ermənistanın müdafiə naziri Azərbaycanı “yeni ərazilər uğrunda yeni müharibə” bəyanatları ilə hədələyir.
Gizlin deyil ki, ermənilər hətta yeni dünyaya gələn körpələri belə azərbaycanlılara nifrət ruhunda böyüdür, onları qan tökmək, öldürmək, məhv etmək duyğuları ilə tərbiyə edir. Nasizmin şöhrətləndirilməsi Ermənistanın dövlət siyasətidir. Mənfur nasist general Qaregin Njde milli qəhrəmana çevrilib. Ermənistanın rəsmi ideologiyasında “Azərbaycanofobiya” siyasəti hökm sürür. Milli təhlükəsizlik strategiyasında irqçi, şovinist və “Azərbaycanofob” fikirlər əks olunub. Təxribatların baş verməsinə və gərginliyin artırılmasına görə məsuliyyət Ermənistanın hərbi-siyasi rəhbərliyinin üzərinə düşür. Azərbaycan tərəfinin müharibə tərəfdarı olmamasını onlar qorxaqlıq kimi qəbul edir və bu fürsəti dəyərləndirməyə cəhd göstərir.
Iqtisadi gücü ilbəil artan, dünya dövlətləri tərəfindən həm də humanist dövlət kimi tanınan Azərbaycanın hüquqları ədalətli şəkildə bərpa edilməlidir. Ermənistan-Azərbaycan münaqişəsi Azərbaycanın ərazi bütövlüyü çərçivəsində və BMT Təhlükəsizlik Şurasının qətnamələri əsasında həll edilməlidir.
Bütün bunlar barədə prezidentimiz İlham Əliyev məlum toplantıda çıxış edərək xalqımızın, dövlətimizin tələblərini açıq şəkildə bəyan etmişdir. Və vurğulamışdır ki, Azərbaycan BMT ilə səmərəli əməkdaşlıq qurmuşdur. Ölkəmiz 155 dövlətin dəstəyi ilə 2012-2013-cü illərdə Təhlükəsizlik Şurasının qeyri-daimi üzvü seçilmişdir. Bundan əlavə, hazırda Azərbaycan 120 dövlətin yekdil dəstəyi ilə Qoşulmama Hərəkatına sədrlik edir.
Bu ilin əvvəllərində dünyanı lərzəyə salan koronavirusla mübarizə zamanı da Azərbaycan öz əməli addımları ilə fərqləndi. Xalqın sağlamlığının qorunması üçün əvvəlcədən tədbirləri görməklə bir çox təhlükələri dəf edə bildi. Qoşulmama Hərəkatının COVID-19-a qarşı onlayn formatda Zirvə görüşü Azərbaycanın təşəbbüsü əsasında 2020-ci ilin may ayında keçirildi. Zirvə görüşündə Qoşulmama Hərəkatı adından Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyev BMT Baş Assambleyasının COVID-19-a qarşı mübarizə üzrə dövlət və hökumət başçıları səviyyəsində Xüsusi sessiyasının keçirilməsi təşəbbüsü ilə çıxış etdi. Bu təşəbbüsü 130-dan çox ölkə dəstəklədi və təbii ki, Ermənistan istisna olmaqla.
Azərbaycan dövləti hər zaman vətəndaşların sağlamlığı, rifah halının, həyat tərzinin yaxşılaşmasını diqqətdə saxlayır. Həyata keçirilmiş tədbirlər nəticəsində Azərbaycanda COVID-19 ilə bağlı vəziyyət nəzarət altındadır. Ümumdünya Səhiyyə Təşkilatı pandemiya ilə mübarizədə Azərbaycanı nümunəvi ölkə adlandırmışdır. Azərbaycanın Ümumdünya Səhiyyə Təşkilatına 10 milyon dollar həcmində könüllü maliyyə yardımını göstərməsi böyük töhfə hesab olunur. COVID pandemiyası ərzində Azərbaycan 30-dan çox ölkəyə humanitar və maliyyə yardımı göstərib.
Azərbaycan mədəniyyətlərarası dialoqun təşviqində vacib rol oynayır. Azərbaycan dünyanın tanınmış multikulturalizm mərkəzlərindəndir. 2008-ci ildə Azərbaycan tərəfindən başlanılmış “Bakı Prosesi” mədəniyyətlərarası dialoqun möhkəmləndirilməsi məqsədini daşıyır. 2016-cı ildə BMT-nin Sivilizasiyalar Alyansının VII Qlobal Forumu Azərbaycanda keçirilmişdir. Bundan əlavə, Azərbaycan 2015-ci ildə ilk Avropa Oyunlarını və 2017-ci ildə IV İslam Həmrəyliyi Oyunlarını təşkil etmişdir. Həmin idman yarışları da mədəniyyətlərarası dialoqa mühüm töhfə olmuşdur;
Azərbaycan sabit, müasir və demokratik ölkədir. Demokratiyanın inkişafı və insan hüquqlarının qorunması hökumətimizin başlıca prioritetləri sırasındadır. Azad söz, azad tribuna mövcuddur. Bütün fundamental hüquqlar, o cümlədən ifadə azadlığı, media azadlığı, toplaşma azadlığı, dini etiqad azadlığı və vətəndaş cəmiyyətinin inkişafı tam şəkildə təmin edilir. Ölkəımizdə onlarla qəzet və jurnal nəşr edilir, təhsilimiz inkişaf yolundadır, yeni nəslin yüksək səviyyədə təhsili və böyüməsi üçün gözəl şərait yaradılır.
Ən əsas və sevindirici hal isə odur ki, Azərbaycanın iqtisadiyyatı sürətlə inkişaf etmiş və son 17 ildə ümumi daxili məhsul üç dəfə artmışdır. Dayanıqlı İnkişaf Məqsədlərinin icrasında böyük tərəqqi əldə etmiş Azərbaycan qısa vaxt ərzində BMT-yə iki dəfə könüllü milli hesabat təqdim edən azsaylı ölkələrdən biridir. “2020-ci il üzrə Dayanıqlı İnkişaf Hesabatı”nda yer almış “Dayanıqlı İnkişaf Hədəfləri İndeksi”nə görə Azərbaycan 166 ölkə arasında 54-cü yerdədir. Azərbaycan multikulturalizmin və beynəlxalq əməkdaşlığın simvolu olan BMT-yə açıq və güclü dəstək verir. Azərbaycan BMT-nin daha da güclənməsi, onun beynəlxalq münasibətlərdə əhəmiyyətinin və nüfuzunun yüksəlməsi üçün digər dövlətlərlə birgə işləməyə hazırdır.
Azərbaycan humanist bir dövlətdir. Tariximizi vərəqləyəndə görürük ki, əsrlər boyu xalqımız qarşılaşdığı çətinliklərdən, münaqişələrdən zəfərlə çıxıb. Müasir dövrümüzdə isə düşmən tərəfinin azğınlığı, riyakarlığı ilə üzləşmişik. Biz müharibə istəmirik. Təkcə öz torpaqlarımızda deyil, elə dünyanın başqa dövlətlərində də silah səslərinin gəlməsini, atəş açılmasını istəmirik. Tələbimiz qətidir, ermənilər torpaqlarımızı tərk eləsin, vəssalam .
Zenfira Əzizova,
pedaqoqika üzrə fəlsəfə doktoru
